مسجد جامع اصفهان Jameh Mosque of Isfahan
مسجد جامع اصفهان Masjed Jameh Isfahan یکی از با شکوه ترین جاذبه های گردشگری اصفهان می باشد که بدون توجه به زمان ساعت ها غرق در آرامش و معماری خاص این مسجد می شوید.
این بنای تاریخی و مهم که قدمت آن به قرن دوم هجری قمری برمی گردد مسجد متناسب و کوچک با جمعیت شهر اصفهان ساخته شده بود. این بنا از لحاظ فنی ، هنری و انواع معماری ادوار مختلف اسلامی دارای شهرت جهانی است و در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 2012 به ثبت رسیده است. زمان ساخت مسجد جامع در دوره عباسیان بوده است .
موقعیت مکانی مسجد جامع در گوشه شمال غربی میدان قدیم احداث گردیده است . زمانی که در سال 24 هجری شهر اصفهان دین مبین اسلام را می پذیرد اولین مسجد را در محل فعلی با ابعادی محدودتر در سال 156 هجری می سازد. به دلیل گسترش شهر و ازدیاد جمعیت مسجد وسیع تری بر روی مسجد اولیه پایه ریزی می گردد. سبک معماری به کار رفته در این مسجد مربوط به دوره سلجوقی به شیوه رازی است . در سال 226 هـ . ق / 846 م به فرمان خلیفه معتصم عباسی ، مسجد پیشین تخریب شد و بنایی ستون دار به همراه سقفی چوبی ساخته شد که حال حاضر هم قسمتی از ستون ها و دیوار های آن به جا مانده است البته مهم ترین تغییرات مسجد در دوره سلجوقی انجام می شد.
این بنا از مسجد غربی الگو برداری شده بود و معماران این دوره از این الگو فاصله و تصمیم گرفتند با ساخت 4 ایوان در ضلع های شمالی ، جنوبی ، شرقی ، غربی ، سبک جدید پدید آوردند که به مسجد ایرانی معروف شد. این بنا در ماه ربیع الاول سال 515 هـ .ق توسط اسماعیلیان به آتش کشیده شد که در دوره های بعد دوباره ترمیم شد. در سده های بعد و در دوره های مظفری ، صفوی ، ایلخانی ، تیموری و قاجار نیز این مسجد تغییرات بزرگ و مهمی داشت . ابتدا از خشت خام ساخته شده بود اما به خاطر پایداری و مقاوم بودن بودن آجر ، سرعت ساخت بالا و عوامل مختلف ، در بازسازی آن از آجر ساخته شد .
طول بنا 170 متر و عرض آن 140 متر است . سردرها ، طاق های چشمه ای ، ایوان های 4 گانه ، تزئینات متفاوتی که متناسب با معماری هر دوره از تاریخ ایران در سبک های خراسانی ( یا عربی ) و رازی در این مسجد به کار برده شده است . کتیبه ها از گچ و آجر ساخته شده است و با خط هایی چون کوفی ، ثلث ، نستعلیق و آیاتی از قرآن مزین شده است . مسجد جامع در میدان قیام ، خیابان مجلسی و در آخر بازار بزرگ قرار دارد این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره 95 به ثبت رسیده است.
صحن اصلی مسجد جامع دارای لوح هایی به نام های لوح های مقدس که به شکل مربع هستند و مردم آن را از زمان های دیرین متبرک می دانند و لوح های حوض که در دوره صفوی به دستور شاه محمد خدابنده برای انجام امور مذهبی در فصل تابستان ساخته شد و همچنین محلی برای تمرین اعمال حج بوده است.
در شرق ایوان شمالی مسجد جامع ساعتی آفتابی وجود دارد که از جنس سنگ و برای موقعیت زمان از آن استفاده می کردند.
روبرو درِ شمالی محوطه سنگابی با خطوط ثلث و نستعلیق اشعار و صلوات در وصف 14 معصوم ذکر شده است.
در شمال غربی مسجد جامع سردری به نام ابو اسحاقیه وجود دارد که بر روی لوح آن با آیات 32 تا 39 سوره ص با خط ثلث نگارش شده است.
ایوان کوچکی در سمت راست مسجد جامع به نام صفه حکیم قرار دارد و ضلع شمالی مسجد دارای ایوان به نام صفه درویش که طاق آن معروف به طاق آهنگ می باشد و از پنج جهت با شبستان های دیگر مرتبط است. کتیبه هایی مربوط به این ایوان درباره اخلاق و فضیلت های نماز می باشد.
در شمال مسجد گنبدی وجود دارد که به نام های ( تاج الملک ) ، ( گنبد خاکی ) معروف است و دارای نمای بیرونی که با آجر کاری زیبا پوشانده شده است. دو کتیبه به نام های کتیبه گنبد ( نگارش آیه 54 سوره اعراف به خط کوفی ساده ) و کتیبه سر گنبد خاکی ( نگارش حاشیه سمت راست ابتدا تا انتهای سوره دهر و حاشیه سمت چپ از آیه 21 تا 26 همین سوره ) در این گنبد قرار دارد .
در شمال شرقی مسجد جامع گنبدی به نام گنبد خسروی که با راه پله ای به پشت بام وصل می شود .
قسمت جنوبی مسجد جامع دارای کتیبه و ایوان و گنبد خواجه نظام الملک می باشد. طرفی که ایوان را به گنبد متصل میکند کتیبه هایی در قسمت غربی و شرقی محراب قرار دارد. کتیبه محراب غربی صلوات بر پیغمبر و دوازده امام به خط ثلث بر سنگ مرمر نگارش شده و کتیبه محراب شرقی آیه ای در حاشیه و صلوات بر دوازده امام نگارش شده است.
ایوانی دیگر به نام ایوان صاحب در قسمت جنوبی مسجد جامع قرار دارد که دارای لوح و کتیبه هایی به نام های لوح های هلال خارجی صفه صاحب ( مستطیل شکل با خط ثلث معرق کاری شده ) ، کتیبه اوزون حسن ( دارای کاشی کاری معرق ) ، کتیبه هلال ( حکاکی آیه اول تا هشتم اسراء) ، کتیبه شاه عباس ثانی ( مربوط به مناره ها ) ، سلطان صاحب قرآن ( نوشته ای با خط ثلث ) ، کتیبه سنگ فرش ( اطلاعات مربوط به سنگ فرش شدن مسجد ) ، کتیبه سنگاب صفه ( حکاکی نستعلیق ) ، کتیبه آب مباح مسجد ( مربوط به مجراهای زیر زمینی ) می باشد.
قسمت جنوب غربی مسجد جامع دارای شبستان صفوی و سردر باب الدشت در انتهای راهرویی قرار دارد و شامل منبت کاری ، طاق های آجری و چهلستون شاه عباسی می باشد. آیه 1تا 3 سوره جمعه بر کتیبه سر در نگارش شده است.
ضلع غربی مسجد جامع دارای ایوان استاد ، محراب اولجایتو ، شبستان الجایتو ، شبستان زمستانی ، درِ مجلسی ، مسجد مصلی ، گاو چاه قرار دارد. در ایوان استاد کتیبه هایی شامل کتیبه شاه سلطان حسین ، کتیبه محراب ایوان ( حکاکی آیه های109 و 110 سوره کهف و آیه 39 آل عمران ) ، لوح نستعلیق ، کتیبه حوض خانه ، شاخص ظهر دیواری ( دو کاشی لعاب دار فیروزه ای که در زمان اقامه شرعی نماز ظهر مشخص می شود) وجود دارد.
ضلع شرقی مسجد جامع دارای محراب دالان شرقی ، ایوان شاگرد ، شاه نشین ایوان شاگرد ، شبستان شمالی ایوان شرقی ، شبستان جنوبی ایوان شرقی ، مدرسه مظفری ، کتیبه های شاه طهماسب می باشد.
آدرس مسجد جامع اصفهان : اصفهان ، میدان قیام ، خیابان علامه مجلسی
شما می توانید برای اطلاعات بیشتر در مورد جاذبه های توریستی اصفهان و رزرو خدمات گردشگری ، با همکاران ما در آژانس مسافرتی سیارک شهزاد پارسی با شماره های 26712731و3 تماس حاصل فرمائید.
